پرسش :

آیا در قران به صورت مستقیم به چادر به عنوان حجاب اشاره شده است؟

پاسخ :
در سوره نور، آیه 31 در مورد حجاب خداوند مى‏فرماید: «و قل للمومنات یغضضن من ابصارهن و یحفظن فروجهن و لا یبدین زینتهن الا ماظهر منها ولیضربن بخمرهن على جیوبهن و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمى‏] فرو بندند و پاکدامنى ورزند و زیورهاى خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که از آن پیداست و باید روسرى خود را بر گردن خویش [فرو [اندازند». (این آیه در چند بخش به وظیفه زنان در زمینه نگاه، پوشش و پرداخته است).
1- آیه درباره احکام نگاه کردن بانوان به مردان است.
2- آیه: [ولا یبدین زینتهن الا ماظهر منها] درباره احکام حفظ و رعایت حجاب شرعى در مقابل نامحرم است.
واژه «ابداء» که در آیه شریفه آمده است به معناى اظهار و آشکار نمودن است و مراد از «زینت» در آیه شریفه مواضع و جایگاه‏هاى زینت است مانند: محل زینت‏هاى گوناگون از بدن که ابداء و آشکار نمودن آنها جایز نیست مگر مواردى که استثناء شده است مانند: محل انگشترى (که انگشتان دست و خود دست است) و محل سرمه کشیدن (که چشمان است).
واژه «خمر» که در آیه شریفه وارد شده است لباس و جامه‏اى است که بانوان با آن سر خود را مى‏پوشانند و بر سینه خود آویزان مى‏نمایند و معناى این قسمت از آیه چنین است که با اطراف خمر و مقنعه خود سرها و موها و شانه و سینه خود را بپوشانند.
براى آگاهى بیشتر ر. ک: المیزان، ج 15، ص 111 و 112.
دانشمندان و فقیهان نیز در بحث از آیه شریفه، روایات وارده را متذکر شده و مورد بحث قرار داده‏اند از جمله مرحوم آیت‏اللّه‏حکیم در ج 14 کتاب فقهى مشهور «مستمسک العروةالوثقى»، ص 27 مى‏گوید: در روایت صحیحه فضیل از امام صادق (ع) مى‏گوید: «از حضرت درباره نگاه به ساق دست زنان پرسیدم که آیا از جمله زینتى است که خداى سبحان در قرآن مى‏فرماید: «ولا یبدین زینتهن الا لبعولتهن»؟ حضرت فرمود: «آرى آنچه به زیر خمار و مقنعه است زینت است و آنچه زیر دستبند است زینت است». (به نقل از وسائل‏الشیعه، کتاب نکاح، ابواب مقدمات نکاح، باب 109، ح 1 (مقصود این است که صورت و دو کف جزء زینتى که باید پوشیده شود نیست و سر و گردن و ساق جزو زینتى است که باید پوشیده شود (خلاصه فرمایش آقاى حکیم) در روایت موثقه زرارة از امام صادق (ع) در آیه شریفه که فرمود: «الا ما ظهر منها» مى‏فرماید: «زینت ظاهر و آشکار سرمه و انگشترى است» (به نقل از همان منبع حدیث 3 (و این دو در صورت و در کف مى‏باشند (و هم‏چنین به حدیث 4 و 5 باب نیز که مضمون مشابه دارند استدلال نموده است)
نتیجه:
بیشتر فقها از این بخش آیه استفاده کرده‏اند که پوشش براى زن به جز صورت و کفین در صورتى که باز بودن منشأ فساد و انحراف نشود در مقابل نامحرم واجب است.
3- ولا یبدین زینتهن الا لبعولتهن حکم مواردى را که زنان مى‏توانند در آنجا حجاب خود را برگیرند و زینت پنهان خود را آشکار سازند بیان کرده است.
4- ولایضربن بارجلهن براى حفظ عفت عمومى و دور نگه‏داشتن افراد جامعه از عوامل شهوت‏زا، به زنان دستور داده شده است حتى از رساندن صداى خلخالى را که در پاى دارند به گوش مردان بیگانه خوددارى کنند. مى‏دانید که تصریح به خلخال پا، تخصیص را نمى‏رساند بلکه هر چیزى را که سبب شعله‏ور شدن آتش شهوت است شامل مى‏شود. پس آنچه در قرآن و روایات به آن پرداخته شده اصل پوشش است و تصریحى به چادر یا مانتو نشده. هر پوششى که موجب جلب نظر نامحرم و مفسده نباشد از نظر اسلام پذیرفته است و معلوم است که پوشش هاى جائز همه در یک سطح نیستند و بعضى بهتر مى باشند و آنها که چادر را معرفى مى کنند از جهت بهتر بودن آن نسبت به بقیه پوشش ها است.
براى آگاهى بیشتر ر. ک:
1- المیزان، ج 16، ص 339
2- تفسیر نمونه، ج 14، ص 454- 434
3- مسأله حجاب، شهید مطهرى